YATIRIM TEŞVİK BELGESİNDE YAZILI ÖZEL ŞARTLARIN ÖNEMİ VE KONFEKSİYON YATIRIMINDA FATURA ALIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

02.01.2025

YATIRIM TEŞVİK BELGESİNDE YAZILI ÖZELŞARTLARIN ÖNEMİ VE

KONFEKSİYON YATIRIMINDA FATURA ALIRKENDİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Abuzer Akbıyık

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

Bağımsız Denetçi

abuzerakbiyik@hotmail.com

            ÖZET

            Yatırım TeşvikBelgesi “Özel Şartlar” Bölümünde, yatırım süreci ve yatırım tamamlama sonrasıuyulması gereken kurallar, destekler hakkında açıklamalar, tamamlama vizesindetalep edilecek belgeler ve fatura alımlarında uyulması gereken hususlara yerverilmektedir. Yatırımcılar veya yatırım sürecini takip edenler, çoğu zaman,küçük punto ile yazılı “Özel Şartları” okumamakta veya okusa da yeteri kadar dikkatealmamaktadır. Halbuki, Teşvik belgesi üzerinde yazılı “Özel Şartlar”, çokönemlidir. Örnek olarak, 6. Bölgedeki bir ilde, Yatırım Teşvik belgesikapsamında, yaklaşık 5 milyon harcayıp yatırımını tamamlayan ve 100 kişiistihdam eden konfeksiyon imalatçısının, Özel Şartlarda yazılı şekildebelgeleri temin etmediği sürece, tamamlama vizesi onaylanmaz. Böylece SGK işçive işveren primi desteğinin başlaması gecikir. Geciken her ay için 590.074 TL SGKprimini, Yatırımcı kendi cebinden ödemek zorunda kalır. Kısıtlı imkanlarlaKonfeksiyon tesisini kuran, düşük kârla işi yürütmeye çalışan yatırımcı, aylık590.074 TL SGK Prim ödemesi ile işini sürdürmesi çok zordur. Sonuç olarak, Teşvikbelgesi tamamlama vizesinin sorunsuz yapılması ve SGK desteğinin kısa süredebaşlaması için, Teşvik belgesinde yazılı Özel şartlar dikkatli okunmalı vesüreç burada yazılı şekilde yürütmelidir. Aksi halde, zaman ve önemli tutardamaddi kayıplar söz konusu olacaktır.    

            TEŞVİKBELGESİNDE YER ALAN ÖZEL ŞARTLAR

            Türkiye’de gerçekleştirilecekyatırımlar için, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve YabancıSermaye Genel Müdürlüğü, 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Kararıgereği Yatırım Teşvik Belgesi düzenlemektedir. Teşvik belgesi müracaatları, Yatırımcı veya Yetkilendirdiği YatırımTeşvik Müşaviri tarafından online olarak ETUYS sistemi üzerinden yapılmaktadır.Uygun görülmesi hainde, Bakanlıkça düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesinde, YatırımYeri, Destek Türü (Genel, Bölgesel, Stratejik), Yatırım Konusu, Yatırım Kapasitesi,Yerli ve İthal Makine Teçhizat Listesi, Yatırım Tutarı ve Finansmanı,Sağlanacak Destekler ve Özel Şartlar yer almaktadır.

            Yatırım Teşvik Belgesinin Özelşartlar bölümünde; yatırım süreci ve yatırım tamamlama sonrası uyulması gerekenkurallara, tamamlama vizesinde talep edilecek belgelere, fatura alımlarındauyulması gereken şartlara, belirlenen şartlara uyulmaması halinde uygulanacakmüeyyidelere yer verilmektedir. Özel Şartlar, yatırımın yerine, konusuna,tutarına, desteklerin türüne göre değişmektedir. Yatırım Teşvik Belgesi aldığında,Yatırımcı ve süreci yürütecek ilgili kişilerin, Yatırım Teşvik Belgesini incelemeli ve özellikle özel şartları dikkatliokumalı, burada yazılı şekilde belgeleri temin ederek, süreci buna göreyürütmelidir.

            YATIRIM TAMAMLAMA VİZESİNDEÖZEL ŞARTLARIN ÖNEMİ

            Yatırım tamamlandığında, Bakanlıkuzmanları veya Bakanlığın uygun görmesi halinde Sanayi Ticaret İl Müdürlüğüveya Kalkınma Ajansı Uzmanları ile Yeminli Mali Müşavirin birliktedüzenleyeceği ekspertiz rapor ile tamamlama vizesi yapılır.

            Tamamlama vizesi sırasında görevli kişiler, yatırımyerine gider, Yatırımcı ile görüşür, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında gerçekleştirileninşaat ve makine teçhizatları görür, makineleri gerçekleşen liste ilekarşılaştırır, makinelerin etiketini, imal tarihi, imal yılı, seri numarasınıkontrol eder.  Sunulan fatura, gümrükbeyannamesi ve diğer belgeleri inceler. Belgelerin Teşvik mevzuatına ve belgeüzerinde yazılı özel şartlara uyup uymadığını kontrol eder.

            Örnek olarak okul yatırımı teşvik belgesi özel şartbölümünde “T.C. Milli Eğitim Bakanlığından alınacak kurum açma izni ile açma veçalışma ruhsatı tamamlama vizesi aşamasında tevsik edilecektir” şartı yazılı yazılıdır.Tamamlama vizesi sırasında, uzman, bu belgelerin olup olmadığını kontrol eder.

            Yatırım mevzuata uygun gerçekleşmiş, teşvik kapsamındayer alan makine ve teçhizatları yerinde ve özel şatlarda yazılı hususlar yerinegetirilmiş ise tamamlama vizesi onaylanır. Eksiklik bulursa, yatırımcıdan eksikliğin tamamlanması talep edilir.Eksiklik giderilinceye kadar tamamlama vizesi bekletilir, onaylanmaz, eksikliktamamlandığında tamamlama vizesi onaylanır.  

            KONFEKSİYON YATIRIMLARINDA ÖZELŞARTLAR VE TAMAMLAMA VİZESİNİN ÖNEMİ

            2012/3305 sayılıTeşvik Kararında ve Teşvik belgesi Özel Şartlar bölümünde, Tamamlama vizesiyapılmadan ve SGK iş yeri sicil numarası teşvik belgesine kaydettirilmemeden,Sigorta Pirimi desteğinin uygulanmayacağı yazılıdır.

            Bir başka ifade ile, SGK desteğininbaşlayabilmesi için tamamlama vizesi işlemlerinin yapılması, Teşvik Uygulama veYabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından işlemin onaylanması ve SGK işyerinumarasının, desteklenecek kişi sayısının ve desteğin başlama ve bitimtarihlerinin SGK Genel Müdürlüğüne bildirilmesi gerekir. SGK Genel Müdürlüğünebildirimin yapıldığı ayı takip eden aybaşından itibaren SGK primi desteği başlar.

            Desteklenecek kişi sayısını, TamamlamaVizesi Ekspertizini yapan uzmanlar belirler. Uzmanlar, kişi sayısını belirlerken,yatırımın iş sürecini ve makine teçhizat sayısını dikkate alır. İmalat bölümü yanında,İdari bölümde çalışacak personelleri de desteklenecek kişilere ekler.

            Konfeksiyon imalatı konusundaalınmış olan teşvik belgelerinin özel şartlar bölümünde, teşvik belgesikapsamında alınacak ithal ve yerli ithal makine teçhizatlarınbelgelendirilmesinde uyulacak esaslar belirlenmiştir.

            Tamamlama vizesi sırasında,belgelerin özel şartlara uyup uymadığı kontrol edilir.  Uyulmuş ise tamamlama vizesini onaylanır. Uyulmamışise yatırımcıdan, özel şartlarda yazılı şekilde belgeleri talep edilir. Özelşartlara uygun belge temin edilinceye kadar tamamlama vizesi neticelendirilmez,bekletilir. Teşvik Tamamlama vizesi onaylanmadığı sürece, SGK Pirimi desteğibaşlamaz. Konfeksiyon imalatı gibi emek yoğun sektörlerde, SGK Prim desteğiningecikmesi, yatırımcının, önemli tutarda maddi zararına yol açar.

            Netice olarak: Yatırımcıların,Yatırım sürecini yürüten ilgililerin Teşvik belgesindeki özel şatlar bölümünüdikkatli şekilde okuması ve süreci burada yazılı esaslar uygun yürütmesi,belgelerin orada yazılı şartlara uygun temin edilmesi gerekir. Aksi haldeyatırımcı zaman ve maddi kayıplara uğrar. 

            Bir örnekle bunu izah edersek; 6.Bölgedeki illerde, Yatırım Teşvik belgesi kapsamında konfeksiyonyatırımlarında, asgari ücrete tekabül eden, SGK işveren hissesi prim desteğiOSB’de 12 yıl, OSB dışında 10 yıl, SGK işçi hissesi pirm desteği de 10 yıluygulanır. 6. Bölgedeki ilde faaliyet gösteren ve 100 kişi çalıştıran birKonfeksiyon işletmesi, 2024 asgari ücretine göre ayılık SGK prim ödemesi590.074 TL’dir. Tamamlama vizesi yapılırsa 590.074 TL’yi Devlet ödeyecektir. Yaklaşın3-4 milyon sermaye ile kurulan bir işletmede, aylık 590.074 TL önemli birtutardır.  Bu nedenle özel şartlarındayazılı şekilde belgelerin temin edilerek en kısa zamanda tamamlama vizesininyaptırılması konfeksiyon yatırımcısı açısından çok önem arz etmektedir (2024yılı asgari ücreti  20.002,50 TL  (bürüt) , 17.002,17 (net), SGK işveren hissesi(%14)  2.800,35 TL, SGK işveren hissesi%15,5  3.100,39 TL’dir. Buna göre (2.800,35TL işçi hissesi+3.100,39 TL işveren hissesi)x100 kişi=590.074 TL Aylık SGK işçive işveren hissesi prim tutarı)  

            KONFEKSİYON TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDAFATURA VE YETKİ BELGESİ ALINMASI

            Konfeksiyon imalatı konusunda alınmış teşvik belgesi özelşartlar bölümünde, makine ve teçhizat faturasının üzerinde bulunması gereken hususlarave satıcılardan alınacak yetki belgelerine yer verilir.  Buna göre dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaözetlenmiştir. 

            1-SATICININ FATURA KESEREKEN DİKKATEDECEĞİ HUSUSULAR

a)  Fatura kesilmeden, yatırımcıdan Makine Teçhizat KDVistisna yazısının sureti talep edilmelidir. 

b)  Fatura kesilmeden, yatırımcı teşvik sisteminden, satıcıyabarkot gönderilmiş olmalıdır.

c)   Satıcı, gelen barkot ile Makine doğrulaması yapmalıdır.

d)  Faturadaki Makine ismi ile Teşvik Belgesi onaylı MakineTeçhizat listesindeki makine ismi aynı olmalıdır.

e)  Faturadaki makine sayısı, en fazla Teşvik Belgesi onaylıMakine Teçhizat listesindeki makine sayısı kadar olmalıdır.

f)    Faturadaki makine fiyatı, Teşvik Belgesi onaylı MakineTeçhizat listesindeki makine fiyatından az veya çok olabilir.

g)  Yerli Makine ve Teçhizatın yatırım kapsamındadeğerlendirilebilmesi için, makine ve teçhizatın üretim yılının, söz konusumakine ve teçhizatın üretim yılının, söz konusu makine ve teçhizatın yatırımcıtarafından satın alındığı yılın azami iki yıl önceki yıl olması gerekmektedir.

h)  Faturaya, Makine seri numarası yazılmalıdır

i)    Faturaya KDV istisnası ile ilgili aşağıdaki şerh faturanınnot bölümüne yazılmalıdır. (Şerh yazılırken, Teşvik Belgesi tarih ve sayısı ileürünün yer aldığı Teşvik Belgesi makine liste sıra numaraları şerhin içineeklenmelidir) "3065 sayılı kanun 13/D maddesine göre KDV istisnasına tabiolup …/…/…. Tarih ve ………… sayılı Yatırım Teşvik belgesi Yerli makine veteçhizat listesinde …….. sıradaki malların satışı olduğundan KDV tahsiledilmemiştir. " 

            2-SATICI FİRMANINDÜZENLEYECEĞİ YAZI  

            Teşvik belgesi özel şartına göre,Teşvik belgesi tamamlama vizesi sırasında, faturada yer alan makinelerle ilgilisatının düzenlediği, aşağıdaki bilgileri içeren kaşe ve imzalı yazı talepedilmektedir. Bu nedenle satıcı, aşağıdaki bilgileri içeren yazıyı düzenleyipyatırımcıya vermesi gerekir. Satıcının yazıyı harılarken dikkat edeceğihususlar aşağıda özetlenmiştir.

a)  Satıcı, hazırlayacağı yazıyı, firmasının başlıklıkağıdına hazırlanmalı, tarih atılmalı, kaşe ve imzalanmalıdır.

b)   Yazıda,faturası kesilen makine ve teçhizatların, MARKASI, MODELİ, SERİ NUMARASI,ÜRETİM YILI bilgileri yer almalıdır.

c)   Yazıda, “…………………………………………………..firmasına düzenlenen…/…/…... tarih ve …………. Nolu fatura kapsamı makine teçhizat, YENİ olup İKİNCİ EL, KULLANILMIŞ veya YENİŞEŞTİRLMİŞdeğildir” ibaresinin yer almalıdır.

3-SATICI TARAFINDAN VERİLECEK YETKİLİ OLDUĞUNA DAİR BELGE

Konfeksiyonimalatı Yatırım  Teşvik Belgesi özelşartında, “Türkiye’de distribütörler tarafından ithal edilerek millileştirilmişmakine ve teçhizatın, bu distribütörlerden veya distribütörler tarafındanyetkilendirilmiş satıcılardan (Yetkili Bayi, Satış Ofisi vb) , Yurt içindeüretilen makine ve teçhizatın ise, üretici firmadan veya üretici firmanınyetkilendirdiği bayilerden temin edilecektir.” Hükmü yer almaktadır.

Bunedenle satıcı, yetkili olduğuna dair aşağıda yazılı belgeyi Yatırımcıyaverecektir.

a) Makine ve teçhizat ithal ise;Distribütörler veya distribütörler tarafından yetkilendirilmiş satıcı (YetkiliBayi, Satış Ofisi vb) olduğuna dair belge

b) Makine ve teçhizat yerli ise; üreticifirma veya üretici firmanın yetkilendirdiği bayi olduğuna dair belge